Riperata Kahutia

Ko Riperata Kahutia (1838/39?-1887) he wahine rangatira. Ka whānau ia ki Tūranga-nui-a-Kiwa. Ko Te Whānau-a-Iwi te hapū, ko Te Aitanga-a-Māhaki te iwi. Ko tōna matua tāne a Kahutiahe rangatira i Te Aitanga-a-Māhaki. I te tau 1860, ka mate ia, ka riro tōna mana i a Riperata.

Ko Riperata Kahutia

Kāhore i roa, ka rangona e te rohe katoa mō ngā kerēme a Riperata ki te Kōti Whenua Māori me te Kōmihana o Tūranga-nui-a-Kiwa i whakatūria taua komihana ki te whakahoki whenua ki ngā Māori i pūmau ki te Karauna pērā i a Riperata Kahutia i ngā riri i te tekau tau atu i 1860. Ka nunui, ka kaha ana mahi ki rō kōti, ka whai taitara a ia ki te whenua nui mōna, tōna whānau, tae atu ki tōna iwi. He nui ngā whenua o Riperata i roto i te poraka Tūranganui Nama 2, i hokona rā ki te kāwanatanga i te tau 1869 hei wāhi whakatū i Tūranga tāone (Gisborne).

I te tōmuatanga o te tekau tau atu i 1880 ka tahuri a Riperata ki te āwhina i te whakaoranga anō o ngā tikanga a tana iwi, whai muri i ngā putanga kino o ngā riri o te tekau tau atu i 1860. Ka whakatūria e ia he marae ki runga i ōna whenua i Awapuni, ko Te Poho-o-Materoa te ingoa. Nā Horonuku Te Heuheu, ariki o Ngāti Tūwharetoa, te rākau i tuku mai hei tāhuhu mō te whare.

Ka mate a Riperata i te mate kohi i te tau 1887, whai muri iho i te whakatuwheratanga o te whare. E 48 ōna tau. Ka moe tētahi o ana tamāhine, a Hēni Materoa i a Timi Kara, te Mema Pāremata Māori mō Te Tai-rāwhiti mō tētahi wā roa. Ko ia hoki te Minita mō ngā Take Māori atu i te 1899 ki te 1912.

Tohutoro

• Ngā Tāngata Taumata Rau URL:NZDB

Ngā kaihautū 1840-1980

Ngā kaihautū 1840-1900:   Āperahama Taonui • Āpihai Te Kawau • Hāmiora Mangakāhia • Hēnare Kaihau • Hēnare Mātene Te Whiwhi • Hēnare Matua • Hēnare Tomoana • Hirini Rāwiri Taiwhanga • Hoani Nahe • Hōne Heke • Hōne Heke Ngāpua • Hōne Mohi Tāwhai • Hōne Ōmipi • Hōri Kerei Taiaroa • Horonuku Te Heuheu Tūkino IV • Karaitiana Takamoana • Matiaha Tiramōrehu • Meri Te Tai Mangakāhia • Niniwa-i-te-rangi • Nireaha Tāmaki • Pāora Tūhaere • Pōmare II • Pōtatau • Rangi Topeora • Rāpata Wahawaha • Rewi Manga Maniapoto • Riperata Kahutia • Riwha Tītokowaru • Tāmati Wāka Nene • Tāraia Ngākuti Te Tumuhuia • Tāwhiao • Te Hāpuku • Te Heuheu Tūkino III, Iwikau • Te Keepa Te Rangihiwinui • Te Keepa Te Rangi-pūawhe • Te Kooti Arikirangi Te Turuki • Te Pahi • Te Rauparaha • Te Ruki Kawiti • Te Whiti o Rongomai • Timi Kara • Tohu Kākahi • Wahanui Huatare • Wiremu Kīngi Te Rangitāke • Wiremu Pere • Wiremu Tako Ngātata • Wiremu Tāmihana • Wiremu Te Kākākura Parata • Wiremu Te Wheoro Ngā kaihautū 1900-1980:   Apirana Ngata • Eruera Tirikātene • Hēnare Balneavis • Hēni Materoa • Hoani Te Heuheu Tūkino VI • James Clendon Tau Hēnare • Korokī • Mahuta Tāwhiao • Matiu Rata • Māui Pōmare • Paraire Paikea • Rangi Mawhete • Rua Kēnana • Tahupōtiki Wiremu Rātana • Tai Mitchell • Te Puea Hērangi • Te Rangi Hīroa • Tuaiwa Eva Rickard • Turi Carroll • Whina Cooper Ngā Kāwana:   George Gipps • Te Hopihona • Pitiroi • Hōri Kerei • Tāmati Parāone Ngā Kaitōrangapū, ngā āpiha:   Constantine Henry Phipps • Edward Eyre • Francis Dart Fenton • Francis Dillon Bell • Frederick Edward Maning • Frederick Weld • Frederick Whitaker • George Rusden • Gilbert Mair • Henry George (Earl) Grey • Henry Russell • Henry Sewell • Hōne Hīhana • Jack Kent Hunn • James Crowe Richmond • James Edward Fitzgerald • James Prendergast • James Stephen • John Gorst • Joseph Gordon Coates • Julius Vogel • Lord Glenelg • Michael Joseph Savage • Norman Kirk • Peter Fraser • Ralph Hanan • Robert Stout • Te Hētana • Te Mākarini • Te Paraihe • Te Paranihi • Te Pōkiha • Te Pūhipi • Thomas Buick • Thomas Bunbury • Walter Mantell • Walter Nash • William Herries • William Martin • William Rees • William Spain Ngā kaiwhakanoho, ngā mihinare:   Edward Wakefield • George Clarke • James Cowan • Pīhopa Pomaparie • Richard Taylor • Te Harawira • Te Herewini • Te Karuwhā • Te Kerēhi • Te Koroneho • Te Mātenga