He kāhui whetū e whitu a Matariki, e mōhiotia nei ko Pleiades. I ia hōtoke, ko te putanga mai o Matariki me Puanga hei whakaatu mai kua pau te tau tawhito, kua tīmata he tau hou. Mai rā anō, ko te putanga mai o Matariki he wā whakanui, he wā whakatikatika hoki mō te tau hou. E rua ngā whakamārama mō te ingoa o Matariki - tuatahi, ko ngā mata riki; tuarua, ko ngā mata o te ariki.

I ngā rā whakamutunga o Haratua i ia tau, ka maiangi ake tēnei rāngai whetū i mua tata tonu atu i te aonga ake o te rā. Ko ngā whakanuitanga i tōna taenga mai ka tīmata i te putanga o te kōwhiti i te marama i muri tonu mai. He wā whakareri a Matariki i te whenua. I waenganui o te hōtoke i te wā o Matariki, e ua moe kē ana te whenua. Ka whakatōngia he hua whenua hei koha ki ngā atua o te whenua, ki a Rongo mā. Ka tata te kōanga te tae mai, kāhore atu he wā i te wā o Matariki hei whakatakoto kaupapa mō te whenua, mō ngā mahi whenua hoki o te kōanga āianei. He wā pai hoki hei ako i ngā āhuatanga o te whenua me te ngahere.

Ka tīmata a Matariki i te mutunga o te kokotitanga, nō reira, kei te ranea rawa atu ngā oranga. Kāhore anō ngā kūmara me ērā atu kai pērā kia kohia noatia. I te wā o Matariki, he huhua ngā moki me ngā korokoro. He wā pai mō te kohi pikopiko me ngā kākano hoki. Engari, ko ētahi kai katoa atu, kua oti kē te kōtutu, kī puru ana ngā pātaka. He hoatu takoha te mahi ki ngā manuhiri, he tuna me āta kōtutu, he manu, he aha, he aha. He wā tohatoha a Matariki, he wā tāpae takoha ki ētahi atu.

Ki ētahi, ko Matariki hei tamāhine ki a Raumati, tama a te . Ki ētahi iwi, ka riro mā Puanga kē e whakaatu te tīmatanga o te tau.

Ngā rā e eke ai takatā

Hoto ki waho takatā

Tohutoro takatā

  • Te Taura Whiri i Te Reo, Matariki, Te Whetū o Te Tau: Aotearoa Pacific New Year, 2001.