Hotupuku

Ko te pūrākau mō Hotupuku. Ko Hotupuku he taniwha nō Kupenga, i ngā mānia o Kāingaroa. Ko te āhua i rite ki te tuatete; ko te nui, me he parāoa nui, te pane, ngā peke, te hiku, ngā unahi, te peha, ngā tuātara i āhua ngarara katoe ēnei.

Ngā tikanga e mate ai a Hotupuku

Ka whakatika ngā rangatira me te tini kaitoa o Rotorua, a ka kōrerorero rātou i ngā tikanga e mate ai a Hotupuku i a rātou. Heoi, ka rite ēnei kōrero i a rātou katoa.

Ngā whakariteritenga

Ka whakaritea ngā tāngata mō tētahi taha, mō tētahi taha o te mahanga, hei kukume i ngā taura. Ka whakaritea ngā tāngata hei pātaritari atu i te ngutu o te ana, ka rite; ka whakaritea ngā tāngata mau patu taoroa, patu pāraoa, meremere; ka rite. Ka whakaritea ngā wahi katoa e ngaro ai te taniwha rā ki roto ki ngā koromāhanga o ngā taura, a ka rite. Kātahi ka haere atu ngā kaipātari ki te waha o te ana.

Ka puta mai te taniwha

Kīhai anō i tata atu, ehara! kua rongo rawa te taniwha rā i te piro tangata. Rongo kau atu ngā kaipātari i te harurutangao te haerenga mai o te taniwha rā i roto i te rua, anō me te wheorotanga whatitiri! Ka kite mai i ōna paramanawa, hei oranga mōna hari ana tōna ngākau. Kua hamana haere mai te waha o te taniwha, kua whatero mai te arero, kua tae rawa ki roto ki ngā mahanga e tūwhera mai rā.

Ka patua

Kātahi ka whaka hauhau te hunga e tū iho rā i te tomokanga:

"E, kua ngaro ki roto - Kumea".

Kātahi ka kumea, ehara! kua mau tonu i waenganui tonu o te puku. Kātahi ka tango ngā tāngata ki a rātou patu, patua rawatia ki te pane. Heoi, okeoke kau ana te nanakia rā, ka korengarenga noe te hiku, me te pane i waenganui i te ngaunga patu. Ehara! ku mate.

I haehaetia rawatia. Ka kitea i roto i te puku nui, ehara! e noho a tinana tonu ana te wahine, te tamariki, te tāne; ko ētahi anō kua motu i waenga, i te pane, i ngā ringa. I haere katoa ngā mere pounamu, ngā kotiate, ngā patu parāoa, ngā maipi, ngā tewhatewha, ngā pouwhenua, ngā tokotoko, ngā parāoa roa, ngā paiaka, ngā pere, ngā heitiki, ngā mako, ngā poria, ngā kakahu kaitaka, ngā pukupuku, ngā kahuwaero, ngā kahutoroa, ngā pūahi, ngā kakahukura, ngā kahukiwi, ngā maiaorere, ngā kahakaka, ngā korirangi, me ēra atu mea.

Heoi ka haehaea te ika rā, ka tūatūa ki te tahā hei kai, hei hinu, ka kāinga e te iwi rā, pau ake ki roto ki o rātou puku to rātou ito, hoki ana mai ki Rotorua noho ai.

Tohutoro

• G. Grey, Nga Mahi a Nga Tupuna, te tuawhā o ngā putanga. (Reed: Te Whanga-nui-a-Tara), 1971.