Ko Hotunui he tupuna nō ngā iwi o Hauraki.

Kōrero mōna takatā

 
Tētahi o ngā pou nō te wharenui Hotunui

E ai ki tā Hoani Nahe whakatakoto i ngā kōrero tuku iho o Hauraki, ko Hotunui te tino tangata o runga i a Tainui waka. Kei Kāwhia kē tana kāinga tuatahi. Ka moe a Hotunui i te wahine, i te tamāhine a Māhanga. Ko Māhanga nō ngā waka o mua atu i a Tainui mā. Ka hapū te wahine a te tangata rā a Hotunui, ka tūāhu te tangata rā i tāna māra, hei māra kūmara māna. I reira anō ka pau te hāpoki kūmara a Māhanga, a te hungawai a Hotunui, i te tangata te tāhae. Nei koa, ko ngā waewae o Hotunui he piko te koromatua. Ka titiro te tangata rā a Māhanga i ngā waewae o ngā tāngata i tāhaetia ai tana hāpoki. Kāore i tino mōhiotia e ia. Kotahi te wae i mōhiotia e ia, ko tō Hotunui. He tangata haere noa iho ia, kāore ia i mōhio kua tāhaetia te hāpoki kūmara a tana hungawai. Ko te hunga nā rātou i tāhae kāore i tino tika tā rātou takahanga i te oneone, kei mau te āhua o ā rātou waewae ki reira, kei mōhiotia ko rātou te kaitāhae. I te kitenga anō o Māhanga i ngā waewae o Hotunui e āhua ana i runga i te oneone i te taha o tana hāpoki kūmara, ka mea ia nā Hotunui i tāhae tana hāpoki kūmara. Ka whakapaea a Hotunui he tāhae kai, ka whakakāhore atu te tangata rā. Hei aha mā Māhanga, mea tonu mai, ‘Nāu anō i tāhae taku hāpoki kūmara.’

Te take i haere ai ia ki Hauraki takatā

Ka whakamā te tangata rā ki tā rāua ngangare ko tana hungawai. Ka mea te tangata rā ki te haere noa atu, ka kī atu te tangata rā ki tāna wahine e hapū rā, ‘E muri e whānau tō tamaiti, waiho te ingoa i a Marutūāhu, i tāku māra i tūāhu kau nei au, kāore nei i whakatōkia ki te kūmara. Ka haere nei au ki taku haere noa atu.’ Ka mea mai te wahine rā ki a Hotunui, ‘Ko whea tāu whenua ka haere nā?’

‘Ko Hauraki.’
‘Kua kite koe i taua whenua?’
‘Kua kite au i nā reira mai te hoenga mai o taku waka o Tainui.’

Ka haere te heke o te tangata rā o Hotunui. Haere ake te heke rā, hokorima. Ka ahu te haere ki Hauraki, puta atu ki Wharekawa, rokohanga mai he tangata anō tō tērā whenua, ko Uri-o-pou te ingoa o tērā iwi. Ka noho te heke o Hotunui ki tētehi o ngā pā o taua whenua nei o Wharekawa, ki Whakatīwai. Te rangatira o tērā whenua katoa, o tērā iwi hoki, ko Ruahiore. Ka noho taurekareka te heke o Hotunui ki tērā wāhi. Ko te taurekareka tēnei o Hotu, ka whiwhi i te kupenga, i te roi, i te pōhue, ka murua; te mea iti, te mea rahi a Hotu, he muru kau nā tērā iwi, nā Uri-o-pou. Ko te roanga o te kōrero e pā ana ki ngā mahi a Marutūāhu.

Tirohia hoki takatā

Tohutoro takatā

  • Hoani Nahe, tuhinga-ā-ringa, Auckland City Library, NZMSS 713: 25-34, (1860).